Spirulina – czy zasługuje na miano „SUPERFOODS”? (2024)

Spirulina właściwości

Spirulina zawiera wswoim składzie przede wszystkim około 60% białka, do 8% tłuszczu, wtym głównie nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza kwas linolenowy (GLA) wdawce ok. 1080 mg/100g produktu, ale również kwasy DHA (dokozaheksaenowy) iEPA (eikozapentaenowy).

Poza tym spirulina to źródło sporej ilości:

• β-karotenu,
• żelaza,
• potasu,
• sodu,
• miedzi,
• manganu,
• witamin C, K, Eoraz zgrupy B.

Warto wspomnieć, że spirulina dostarcza stosunkowo dużej ilości żelaza oraz innych niezwykle ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu składników mineralnych. Spirulina mimo, że zawiera witaminę B12, są to jedynie nieaktywne biologicznie analogi witaminy B12 (tzw. pseudowitamina B12), dlatego nie powinna być ona traktowana jako jej źródło.

Spirulina jest traktowana jako pokarm owysokiej wartości odżywczej, który może stanowić wartościowe uzupełnienie diety wskładniki odżywcze, zwłaszczawegetarian iwegan.

Również bada się możliwość jej zastosowania celem poprawy stanu odżywienia udzieci niedożywionych np. wpaństwach afrykańskich.

Spirulina skład

W Polsce spirulina jest głównie dostępna wpostaci tabletek, kapsułek (jako suplement diety) lub wformie proszku (jako żywność). Może być przyjmowana jako suplement diety lub jako proszek dodawany do różnych posiłków (np. koktajli). Spirulina nie jest dostępna wformie surowej, ale suszonej inastępnie sproszkowanej. Na rynku pojawiają się stopniowo również produkty, do których dodano spirulinę wtrakcie procesu produkcyjnego, np. napoje ibatony.

Spirulina jako suplement diety - historia

„Boom” na pozyskiwanie spiruliny ze środowiska miał swój początek wlatach 70. XX wieku – to właśnie wtedy rozpoczęło się jej wydobywanie zhodowli morskich głównie na terenie Azji iAmeryki Północnej.

Pierwszy suplement diety zawierający spirulinę został wprowadzony na rynek wUSA w1979 roku.

Dziś możemy otrzymać suplementy ze spiruliną wkażdej dostępnej aptece. Coraz częściej pojawia się ona również wsklepach spożywczych czy drogeriach, między innymi wpostaci proszku np. polecanego jako dodatek przy sporządzaniu warzywnych koktajli.

Duże zainteresowanie spiruliną można zaobserwować także na portalach internetowych ispołecznościowych. To właśnie tam znajdziemy najwięcej informacji odobroczynnym działaniu spiruliny, ponieważ jest ono promowane na szeroką skalę przez celebrytów.

Działanie spiruliny na organizm

Według badań przeprowadzonych do tej pory, spirulina może wpływać korzystnie na gospodarkę lipidową oraz węglowodanową organizmu. Jest odpowiedzialna między innymi za obniżanie poziomucholesterolucałkowitego, cholesterolu LDL (tzw. „złego” cholesterolu”) oraz trójglicerydów.

Dodatkowo spirulina zwiększa stężenie „dobrego” cholesterolu HDL oraz prawdopodobnie obniża poziom glukozy we krwi. Korzystny wpływ spiruliny na profil lipidowy nie został jeszcze jednoznacznie wyjaśniony, najprawdopodobniej odpowiadają ze to jej właściwości antyoksydacyjne iprzeciwzapalne. Jej skuteczność wobniżaniuciśnienia tętniczegojest niepewna – opublikowano zarówno wyniki pozytywne, jak inegatywne.

Wyniki badań trudno odnieść do zaleceń wkonkretnej populacji, ponieważ dotyczą one różnych grup pacjentów (m.in. zcukrzycątypu 2, chorobą wieńcową serca iosób starszych). Poza tym wciąż nie wiadomo, czy spożycie spiruliny, poza poprawą profilu lipidowego, zmniejsza ryzyko chorób, np. otyłości, choroby wieńcowej serca, zawału iudaru. Wbadaniach naukowych szuka się możliwości jej zastosowania wchorobach przewlekłych, np. nadciśnieniu tętniczym,insulinooporności, cukrzycy typu 2, niealkoholowym stłuszczeniu wątroby, anemii, alergicznemu nieżytowi nosa, nowotworom oraz niedożywieniu.

Innym ciekawym działaniem spiruliny jest zmniejszanie toksyczności na leki iniektóre metale ciężkie. Choć obecnie dysponujemy tylko danymi zbadań na zwierzętach, których nie możemy wprost odnieść do populacji ludzi – skuteczność może być odmienna. Oile wPolsce zatrucie metalami ciężkimi nie jest tak powszechne, otyle miliony osób wBangladeszu iIndiach spożywają spore ilości arsenu zwodą pitną. Suplementacja 250 mg ekstraktu spiruliny zdodatkiem 2 mg cynku dwa razy dziennie przez 16 tygodni wpływała na mniejszą częstość objawów skórnych, stężenia arsenu wmoczu iwłosach, wporównaniu zgrupą kontrolną. Wnaszej szerokości geograficznej stanowi to raczej ciekawostkę, niemniej może to być obiecujące zastosowanie spiruliny wkrajach owysokim narażeniu na spożycie arsenu.

Spirulina nie pozostaje także obojętna wobec układu immunologicznego. Naukowcy badają możliwość jej zastosowania uosób zalergicznym nieżytem nosa, ponieważ okazało się, że hamując wyrzut histaminy zkomórek tucznych ma właściwości przeciwzapalne.Histaminajest substancją, która odpowiada za pojawienie się objawów reakcji alergicznej. Badania sugerują, że poprzez dostarczanie wielu składników odżywczych, które mogą być niedoborowe, spirulina wpływa na modulację układu odpornościowego.

Naukowcy wysnuli również wniosek, że spirulina może mieć wpływ na skład mikroflory jelitowej (czyli korzystnych bakterii zasiedlających jelito) – zwiększa ona bowiem ilość bakterii zrodzajuLactobacillus.

Również przemysł kosmetyczny nie przechodzi obojętnie obok korzystnych właściwości spiruliny. Coraz częściej możemy ją znaleźć wskładzie produktów przeznaczonych dla osób zproblematyczną skórą, np. skórą trądzikową, ze skłonnością do powstawania wyprysków.

Badania wpływu spiruliny na otyłość, insulinooporność icukrzycę typu 2

Pierwsze badania dotyczące otyłości zostały przeprowadzone już w1986 roku. Przez 4 tygodnie grupie chorych podawano 3 razy dziennie specjalny preparat zawierający ok. 2,8 gspiruliny. Po miesiącu stosowania zauważono niewielki wpływa na obniżenie masy ciała wgrupie badanej.

W niedawno przeprowadzonych badaniach wśród osób dorosłych zotyłością (BMI ≥ 30 kg/m2) przyjmowanie 2–4 kapsułek zawierających 500 mg spiruliny (1–2 g/dobę) przez 12 tygodni skutkowało obniżeniem masy ciała, obwodu talii iapetytu ubadanych wporównaniu zgrupą otrzymującą placebo.

U osób zHIV zinsulinoopornością suplementacja spiruliny zwiększała wrażliwość na insulinę (19 g/dobę) wporównaniu zsoją. Winnej grupie pacjentów leczonych terapią antyretrowirusową suplementacja 10 g/dobę spiruliny wpływała korzystnie na profil lipidowy, wporównaniu zplacebo.

U pacjentów zcukrzycą typu 2, suplementacja 2 g/dobę spiruliny przez 2 miesiące zmniejszyła wartość stężenia glikemii poposiłkowej (stężenia glukozy we krwi po posiłku) ina czczo oraz wpłynęła korzystnie na profil lipidowy (redukcja stężeń cholesterolu całkowitego, LDL itrójglicerydów). Natomiast badania te obejmowały małe grupy osób, stąd trudno wysnuć silne wnioski.

Spirulina – czy niesie ze sobą zagrożenie?

Pierwszą rzeczą, ojakiej należy pamiętać – spirulina nie jest lekiem idlatego może być jedynie stosowana jako uzupełnienie diety. Nie jest także wstanie zapewnić naszemu organizmowi pełnej dobowej dawki zapotrzebowania, np. na żelazo ibiałko. Co ważne wprzypadku suplementów diety, nie zastępuje zdrowej zbilansowanej diety, może stanowić jedynie jej uzupełnienie wcenne składniki odżywcze.

Niestety wPolsce suplementy diety sprzedawane są bez znaczących regulacji prawnych (np. wporównaniu zlekami). Wprowadzanie suplementów diety na rynek nie jest obwarowane obowiązkiem rejestracyjnym oraz nie wymaga posiadania szczegółowej dokumentacji potwierdzającej jakość iskuteczność ich przyjmowania, choć obecnie trwają prace nad zmianą tych praktyk.

Osoby zchorobami przewlekłymi, np. nadciśnieniem tętniczym iotyłością, powinny przed włączeniem do swojej diety suplementu spiruliny skonsultować się zlekarzem, by upewnić się, że nie będzie ona wpływać na stosowane przez pacjenta leki imoże być przyjmowana jednocześnie znimi.

Nawet uosób zdrowych warto jest skonsultować suplementację spiruliny ze swoim lekarzem.

Spirulina asuperfoods

Czy spirulina zasługuje na miano „superfoods”? Trudno ocenić, ponieważ obecnie brak jednoznacznej definicji „superfoods”. Najczęściej spirulina jest sprzedawana jako suplement diety (duża dawka wkapsułce, tabletce), wtedy nie powinna być oceniana wkategorii żywności, lecz jako suplement diety. Wformie sproszkowanej jest traktowana jako żywność. Obie postacie, wktórych spirulina jest dostępna na rynku, powinny być analizowane oddzielnie – różnią się zawartością, dawką, stopniem wchłaniania, aw związku ztym mogą się różnić one również działaniem.

Superfoods – co to?

Mimo powszechnego użycia, „superfoods” jest terminem raczej marketingowym. Używa się go wodniesieniu głównie do żywności (niewzbogacanej) onaturalnie wysokiej gęstości odżywczej (dużej zawartości różnych składników odżywczych), wykazującej korzyść zdrowotną, posiadającą udokumentowaną badaniami naukowymi korzyść wprofilaktyce ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych, niezwiększającą spożycia soli iinnych składników oudokumentowanym niekorzystnym wpływie na zdrowie. Żywność ta powinna być również łatwo dostępna iniedroga.

Popularne superfoods’y wdużej mierze przypominają tzw. żywność funkcjonalną, czyli żywność oudowodnionym na podstawie reprezentatywnych badań naukowych, korzystnym, ponadodżywczym wpływie na poprawę stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub profilaktyki chorób. Musi ona być żywnością spożywaną wsposób tradycyjny (nie wpostaci tabletek, proszku itd.) imieć wykazaną korzyść zdrowotną dla wielkości porcji spożywanej standardowo.

Wiele instytucji naukowych sygnalizuje, że termin „superfood” jest używany wyłącznie wcelach marketingowych, by zachęcić konsumentów do kupna danego produktu spożywczego.Sugeruje się, że ich korzyść dla zdrowia powinna być poparta wynikami wiarygodnych badań naukowych. Tak naprawdę „superfoods” nie został zdefiniowany iprzyjęty przez żadne towarzystwa naukowe, choć wśród konsumentów isprzedawców jest chętnie wykorzystywany. Warto również pamiętać, że coraz częściej zwraca się uwagę, iż pojedynczy pokarm nie ma ogromnego wpływu na nasz stan zdrowia – kluczem do zachowania zdrowia idobrej kondycji psychofizycznej jest całościowy wzorzec diety, apatrząc szerzej cały styl życia.

Czy warto stosować suplementację spiruliną?

Spirulina jako suplement diety może stanowić uzupełnienie diety wcenne składniki odżywcze, dlatego może znaleźć zastosowanie uosób, których dieta jest trudna do zbilansowania lub mimo konsultacji dietetycznej, pacjentom ciężko jest przestrzegać zaleceń. Należy skonsultować suplementację spiruliny ze swoim lekarzem, szczególnie wprzypadku stwierdzonych chorób przewlekłych iprzewlekłego przyjmowania leków.

W przypadku spiruliny, która jest żywnością, anie suplementem diety, stosowanie jej wkuchni powinno być bezpieczne, amoże wzbogacić wartość odżywczą koktajli ipotraw wbiałko, żelazo iwiele innych składników mineralnych iwitamin, które są często niedoborowe, asą potrzebne organizmowi. Zwłaszcza uosób owysokim zapotrzebowaniu na pewne składniki odżywcze, np. sportowców, pacjentów onkologicznych, przy chęci niekoniecznie drastycznego zwiększania ilości spożywanych pokarmów, dodanie spiruliny do posiłków może być korzystne.

Suplementacja lub spożywanie spiruliny może powodować reakcję alergiczną, dlatego warto obserwować, czy po jej spożyciu nie występują niepokojące objawy sugerujące nadwrażliwość.

Obecnie trudno jednoznacznie powiedzieć, czy spożywanie lub suplementacja spiruliny może przynieść dodatkową wartość dodaną wpostaci zmniejszonego ryzyka choroby, np. sercowo-naczyniowej, otyłości, ikorzystnego wpływu na leczenie chorób przewlekłych, np. otyłości, HIV, dyslipidemii (tj. zaburzenia proporcji wskładzie frakcji cholesterolu, przebiegające ze zbyt niskim stężeniem HDL, i/lub zbyt wysokim stężeniem triglicerydów).

Dawkowanie spiruliny

W przypadku suplementacji spiruliny problem może stanowić jej dawka, ponieważ jak dotąd nie została określona jej optymalna wartość, dlatego najlepiej skonsultować ten problem zlekarzem lub stosować się do zaleceń producenta.

Badania nad wpływem spiruliny wdalszym ciągu są prowadzone przez naukowców. Niestety potrzeba czasu, aby przebadać jej wpływ wgrupach pacjentów zkonkretnymi chorobami przewlekłymi lub też jej rolę wrozwoju lub przebiegu chorób, które mogą być związane zniedoborami składników, których dostarcza spirulina. Jak powszechnie wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć. Kto wie, może za kilka lat, po przeprowadzeniu kolejnych badań okaże się, że spirulina ma korzystny wpływ na zapobieganie lub leczenie wzrastającej wprzerażającym tempie liczby osób chorych na otyłość, cukrzycę typu 2 inadciśnienie tętnicze.

Podsumowanie

Spirulina jest suplementem diety lub żywnością istanowi przede wszystkim wartościowe uzupełnienie diety. Zakres jej zastosowania uczłowieka wymaga przeprowadzenia kolejnych badań, ale wydaje się, że może być korzystna wpoprawie profilu lipidowego.

Bibliografia:

• Gumiela E, Szulińska M, Bogdański P., Wpływ suplementacji spiruliny na wybrane parametry antropometryczne ibiochemiczne. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2013; 4 (4): 199–209.
• Czerpak R, Jabłońska-Trypuć A, Pietryczuk A., Znaczenie terapeutyczne, kosmetyczne idietetyczne niektórych glonów. Postępy Fitoterapii 2009; 3: 168-174.
• Zdrojewicz Z, Bieżyński B, Krajewski P., Czy warto jeść algi? Medycyna Rodzinna 2018; 1a: 72-79.
• Wnęk D., Spirulina. Medycyna Praktyczna Dla Pacjentów, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/151886,spirulina.
• Ekiert K, Dochniak M. Superfoods – idealne uzupełnienie diety czy zbędny dodatek? Piel |dr Publ 2015; 5(4): 401-408.
• Śliz D., Mamcarz A., Medycyna Stylu Życia. PZWL, Warszawa 2018.
• USDA National Nutrient Database for Standard Reference Legacy Release. 11667, Seaweed, spirulina, dried (full report (all nutrients)). Release April 2018 (dostęp: 05.07.2019).
• Jarosz M., Normy Żywienia dla Populacji Polskiej. Instytut Żywności iŻywienia 2017.
• Watanabe F., Yukinori Y., Tanioka Y. iwsp., Biologically Active Vitamin B12 Compounds in Foods for Preventing Deficiency among Vegetarians and Elderly Subjects. JAgric Food Chem 2013; 61(28): 6769-6775.
• Martínez-Galero E., Pérez-Pastén R., Perez-Juarez A. iwsp., Preclinical antitoxic properties of Spirulina (Arthrospira). Pharmaceutical Biology 2016; 54(8): 1345-1353.
• Serban C., Sahebkar A., Dragan S. iwsp., A systematic review and meta-analysis of the impact if spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Artherosclerosis 2015; 241: e149-e229 (abstract).
• Serban M.C., Sahebkar A., Dragan S. iwsp., A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clinical Nutrition 2016; 35: 842-851.
• Karkos P.D., Leong S.C., Karkos C.D. iwsp., Spirulina in Clinical Practice: Evidence-Based Human Applications. Evid Based Complement Alternat Med 2011: 531053.
• Yousefi R., Saidpour A., Mottaghi A., The effects of Spirulina supplementation on metabolic syndrome components, its liver manifestation and related inflammatory markers: Asystematic review. Complementary Therapies in Medicine 2019; 42: 137-144.